اوقات شرعی شهر های ایران و جهان

---

---

اوقات شرعی چیست؟

اوقات شرعی مجموعه‌ای از زمان‌های دقیق و محاسبه‌شده‌ای در ۲۴ ساعت شبانه‌روز است که بر اساس معیارهای طبیعی مانند طلوع و غروب خورشید و موقعیت دقیق قرارگیری خورشید در آسمان، به صورت روزانه محاسبه می‌شود. در دین اسلام دستور به خواندن نمازهای یومیه در بازه‌ی اوقات شرعی داده شده است. در نتیجه اوقات شرعی شامل: وقت نماز صبح، طلوع خورشید، وقت نماز ظهر، وقت نماز عصر، غروب خورشید، وقت نماز مغرب، وقت نماز عصر و نیمه شب شرعی می‌باشد.

چرا اوقات شرعی با دقت ثانیه اعلام نمی‌شود؟

امروز با کمک رایانه‌ها، مشکلی از نظر محاسباتی وجود ندارد و امکان محاسبه و درج اذان صبح و سایر اوقات شرعی با دقت ثانیه وجود دارد؛ ولی به دلایل علمی همچون تاثیر موقعیت دقیق جغرافیایی، دما و رطوبت و... چنین کاری غیر علمی است، بنابراین اعداد با دقت دقیقه گرد می‌شوند.

آیا فاصله زمانی دو وقت شرعی (مثلاًغروب آفتاب و اذان مغرب) برای یک شهر همواره ثابت است؟

اوقات شرعی به موقعیت خورشید در طی سال بستگی دارد و به دلیل این‌که حرکت ظاهری خورشید در طی سال یکنواخت نیست، این فاصله زمانی نیز ثابت نیست و می‌تواند متغیر باشد.

آیا همیشه اوقات شرعی شهرهای غربی دیرتر از شهرهای شرقی است؟

به طور کلی هر چه به غرب می‌رویم زمان طلوع یا غروب خورشید دیرتر است؛ اما این گفته دقیق نیست. اوقات شرعی (به‌جز اذان ظهر) علاوه بر طول جغرافیایی، به عرض جغرافیایی نیز وابسته است. در برخی اوقات سال مانند حوالی انقلاب تابستانی یا زمستانی تاثیر عرض جغرافیایی (شمالی یا جنوب بودن) بیشتر است و ممکن است که اوقات شرعی یک شهر غربی کمی زودتر باشد. به عنوان مثال اردبیل در مقایسه با تهران، غربی‌تر است، ولی در نیمه خرداد ممکن است اذان صبح اردبیل کمی زودتر از تهران اتفاق بیفتد. بنابراین فاصله زمانی اوقات شرعی بین دو شهر در طی سال ثابت نیست و نمی‌توان با اضافه یا کم کردن، اوقات شرعی شهر جدید را محاسبه کرد. محاسبه اوقات شرعی در هر مکانی نیاز به دانستن موقعیت جغرافیایی دقیق محل و استفاده از نرم‌افزارهای خاص دارد.

آیا اوقات شرعی یک مکان در طی سال‌های مختلف یکی است؟

تقریباً بله، ولی از آن‌جاکه طول سال شمسی دقیقاً عدد صحیحی نیست، اوقات شرعی یک سال نسبت به سال قبل یا بعد ممکن است حداکثر تا یک دقیقه تفاوت داشته باشد.

اذان صبح

وقتی اولین پرتوهای نور صبحگاهی وارد جو زمین می شوند، اصطلاحا به این پدیده فجر صادق می گویند، زمان دقیق ورود اولین پرتوها را با چشم غیر مسلح نمی توان رصد کرد چون زمانی اتفاق می افتد که خورشید زیر خط افق قرار دارد، اما محاسبه شده که وقتی ارتفاع خورشید حدود 17 الی 19 درجه زیر خط افق باشد رخ می دهد، با استفاده از این ارتفاع میتوان زاویه ساعتی خورشید را به دست آورد و با تعدیل زمان به وقت اذان صبح رسید. موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، زاویه 17.7 درجه زیر خط افق را مرجع محاسبات خود قرار داده و اوقات شرعی را با توجه به این زاویه اعلام می کند.

طلوع صبح

وقتی قرص خورشید با خط افق واقعی مماس می شود، طلوع رخ می دهد. به علت شکست نور، خورشید همیشه بالاتر از محل قرارگیری اش دیده می شود و مقدار این شکست به طور متوسط 34 دقیقه قوسی است و هر درجه 60 دقیقه قوسی است.

اذان ظهر

اذان ظهر وقتی اتفاق می افتد که خورشید به بالاترین ارتفاع خود از افق و ایجاد کوتاهترین سایه برسد و به طول جغرافیایی ناظر بستگی دارد، تفاوت ساعت اذان ظهر شهرهای مختلف با اختلاف طول جغرافیایی آنها متناسب است به طوری که هر 15 درجه طول جغرافیایی نماینده یک ساعت تفاوت زمان اذان ظهر است.

غروب خورشید

مشابه با طلوع زمانی رخ می دهد که خورشید مماس با خط افق شود، وقتی مرکز قرص خورشید 50 دقیقه قوسی زیر خط افق ناظر است، اتفاق می افتد که این تفاوت به علت شکست نور و شعاع ظاهری خورشید ایجاد می شود.

اذان مغرب

بعد از غروب خورشید، پرتوهای باقی مانده در جو می مانند و با تشکیل سایه، نوار سرخ رنگی را ایجاد میکنند، ارتفاع این نوار سرخ رنگ بیشتر می شود تا زمانی که به سمت الراس برسد، محاسبات زمان اذان مغرب را، وقتی که خورشید در ارتفاع -4.5 درجه زیر خط افق قرار دارد نشان می دهد.